Bình ắc quy bị nóng khi sạc: 7 nguyên nhân và cách khắc phục an toàn

Bình ắc quy bị nóng khi sạc là dấu hiệu nguy hiểm cho thấy quá trình nạp điện đang gặp vấn đề nghiêm trọng. Nếu không kiểm tra và xử lý kịp thời, nhiệt độ cao không chỉ làm giảm tuổi thọ ắc quy mà còn có thể gây cháy nổ hoặc rò rỉ axit nguy hiểm.

Bài viết này hãy cùng Cửu Hội nhận diện chính xác các nguyên nhân khiến bình ắc quy bị nóng khi sạc và hướng dẫn các bước xử lý an toàn, hiệu quả.

7 NGUYÊN NHÂN CHỦ YẾU KHIẾN BÌNH ẮC QUY BỊ NÓNG KHI SẠC

Việc bình ắc quy bị nóng khi sạc là một hiện tượng người dùng không thể chủ quan. Các nguyên nhân chủ yếu được xác định bao gồm 5 nguyên nhân sau:

Ắc quy đã quá cũ hoặc bị chai, phồng

Sau khoảng thời gian dài sử dụng (thường sau $2-5$ năm tùy loại), ắc quy bắt đầu lão hóa và chai (giảm dung lượng). Khi đó, điện trở nội của bình tăng cao, khả năng tiếp nhận và lưu trữ điện năng suy giảm đáng kể.

Để đạt được mức điện áp tiêu chuẩn, bộ sạc phải duy trì dòng sạc liên tục trong thời gian dài hơn bình thường. Sự kéo dài thời gian và tăng điện trở này chính là nguyên nhân chính dẫn đến sinh nhiệt quá mức.

Nạp điện trong môi trường nhiệt độ cao

Bản chất phản ứng hóa học khi sạc đã tạo ra nhiệt. Nếu ắc quy được nạp điện ở nơi có nhiệt độ môi trường cao, tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời hoặc đặt gần các nguồn nhiệt lớn, nhiệt lượng từ môi trường sẽ cộng hưởng với nhiệt lượng do quá trình sạc sinh ra. Tình trạng này làm nhiệt độ tổng thể của bình tăng vượt ngưỡng an toàn, không chỉ gây nóng mà còn tiềm ẩn nguy cơ hư hỏng hoặc cháy nổ.

Sạc ngay sau khi sử dụng

Sau khi ắc quy vừa hoạt động ở công suất tối đa (ví dụ: sau hành trình dài của xe đạp điện, xe máy điện), bản thân bình ắc quy vẫn còn tích tụ một lượng nhiệt dư. Việc cắm sạc ngay lập tức sẽ làm cộng dồn nhiệt lượng có sẵn với nhiệt lượng mới sinh ra từ quá trình nạp, khiến nhiệt độ bên trong bình tăng đột ngột và dễ dàng vượt ngưỡng an toàn.

Sử dụng dòng sạc không phù hợp (quá cao)

Mỗi bình ắc quy được thiết kế với một cường độ dòng điện sạc được khuyến nghị. Nếu người dùng cố ý sử dụng bộ sạc có dòng sạc quá cao để rút ngắn thời gian nạp, dòng điện sẽ đổ vào bình quá nhanh. Tốc độ nạp này vượt quá khả năng hấp thụ hóa học của ắc quy, buộc năng lượng dư thừa phải chuyển hóa thành nhiệt năng, gây nóng bình một cách nhanh chóng và mất kiểm soát.

Lỗi một bình trong hệ thống mắc nối tiếp

Trong các hệ thống sử dụng nhiều bình ắc quy mắc nối tiếp (ví dụ: xe đạp điện, xe điện), nếu một bình bị hỏng hoặc giảm điện áp (chai, phồng), nó trở thành “mắt xích yếu”. Bộ sạc sẽ không ngắt cho đến khi bình yếu nhất đạt mức điện áp sạc đầy của nó.

Quá trình này dẫn đến việc bình yếu bị quá tải dòng sạc liên tục, nhiệt độ tăng cao đột biến, và gây nguy cơ hư hỏng lan truyền sang các bình còn lại trong hệ thống.

Sạc quá tải 

Tình trạng sạc quá tải xảy ra khi ắc quy đã đạt $100\%$ dung lượng nhưng bộ sạc (do lỗi hoặc thiếu tính năng tự ngắt) vẫn tiếp tục duy trì dòng điện. Năng lượng dư thừa không thể tiếp tục tích trữ mà phải tiêu tán dưới dạng nhiệt năng và khí, làm nóng bình. Nếu lặp lại thường xuyên, quá trình này sẽ làm giảm đáng kể tuổi thọ và độ an toàn của ắc quy.

Bộ sạc ắc quy bị lỗi

Bộ sạc đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh điện áp và cường độ dòng điện. Nếu bộ sạc gặp sự cố (ví dụ: mạch điều khiển không ổn định, hỏng cảm biến nhiệt), nó có thể cấp dòng hoặc áp không chính xác, vượt quá mức quy định của nhà sản xuất, trực tiếp gây ra hiện tượng nóng bất thường cho ắc quy.

HẬU QUẢ NGHIÊM TRỌNG KHI ẮC QUY BỊ NÓNG

Khi ắc quy bị nóng quá mức trong quá trình sạc, không chỉ tuổi thọ của bình bị ảnh hưởng mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro về an toàn:

1. Giảm tuổi thọ và chai phồng: Nhiệt độ cao là “kẻ thù” lớn nhất của các phản ứng hóa học bên trong ắc quy. Nhiệt làm tăng tốc độ ăn mòn các tấm cực, dẫn đến giảm khả năng lưu trữ điện năng nhanh chóng. Nếu quá nóng, ắc quy có thể bị phồng rộp hoặc biến dạng vỏ ngoài.
2. Mất nước điện phân: Đối với ắc quy axit chì ngập nước, nhiệt độ tăng cao vượt quá 45∘C sẽ làm tăng tốc độ bay hơi và phân hủy nước điện phân. Tình trạng này gây cạn dung dịch axit, khiến nồng độ axit tăng lên và các tấm cực có nguy cơ bị hở, dẫn đến hỏng bình vĩnh viễn nếu không được châm nước kịp thời.
3. Mất hiệu suất sạc/xả: Bình ắc quy nóng sẽ không thể tiếp nhận dòng điện ổn định, dẫn đến sạc không đầy hoặc mất điện nhanh hơn bình thường.
4. Hư hỏng bộ sạc: Ắc quy quá nóng làm tăng điện trở nội, gây ra quá tải ngược lên bộ sạc. Trong nhiều trường hợp, bộ sạc phải hoạt động liên tục trong điều kiện khắc nghiệt hoặc bị quá dòng, dẫn đến cháy hoặc hỏng các linh kiện bên trong bộ sạc.

CÁCH XỬ LÝ AN TOÀN KHI BÌNH ẮC QUY BỊ NÓNG

Khi phát hiện ắc quy có dấu hiệu nóng lên bất thường lúc sạc, bạn cần thực hiện các bước sau ngay lập tức để đảm bảo an toàn và bảo vệ thiết bị:

Ngừng sạc và làm nguội

• Ngắt kết nối sạc ngay: Việc đầu tiên và quan trọng nhất là rút phích cắm bộ sạc ra khỏi nguồn điện và ngắt kết nối với ắc quy. Tuyệt đối không tiếp tục sạc hay chạm vào các cực nóng.
• Di chuyển và để bình nguội tự nhiên: Đặt ắc quy ở nơi khô ráo, thoáng mát, xa tầm tay trẻ em và các vật liệu dễ cháy. Không dùng nước lạnh hay quạt công suất lớn để làm mát đột ngột.
• Lưu ý trước khi sạc lại: Với ắc quy ô tô hoặc xe điện, sau khi sử dụng hết công suất, hãy để xe và bình được nghỉ ngơi, hạ nhiệt độ xuống. Tốt nhất là chỉ nên tiến hành sạc khi nhiệt độ bình đã xuống dưới 45∘C.

Kỹ thuật sạc an toàn

• Lựa chọn môi trường sạc lý tưởng: Luôn chọn địa điểm sạc thoáng mát, tránh tiếp xúc trực tiếp với môi trường nhiệt độ cao, ánh nắng mặt trời hoặc gần các nguồn nhiệt.
• Tuân thủ dòng sạc tiêu chuẩn: Nên sử dụng dòng sạc ắc quy đúng với tiêu chuẩn do nhà sản xuất quy định. Chỉ nên sạc với dòng tối đa bằng $1/10$ dung lượng của bình ắc quy, không nên vượt quá giới hạn này.
• Kiểm soát thời gian và quá tải: Chú ý ngắt sạc ngay sau khi bình đã đầy điện hoặc trang bị bộ ngắt sạc tự động cho thiết bị để bảo vệ quá áp, quá dòng.

Xử lý dứt điểm và thay thế

• Bảo hành hoặc thay mới linh kiện lỗi: Trong trường hợp bình ắc quy hoặc bộ sạc mới bị lỗi kỹ thuật, cần liên hệ nhà cung cấp để thực hiện bảo hành hoặc thay mới ngay lập tức.
• Thay thế ắc quy hết hạn/chai phồng: Khi bình ắc quy đã hết hạn sử dụng hoặc bị chai phồng, cần thay thế bằng sản phẩm chính hãng, chất lượng từ các đơn vị cung cấp uy tín, tránh sử dụng các loại bình giá rẻ, không rõ nguồn gốc.
• Tìm sự hỗ trợ chuyên môn: Nếu đã thực hiện tất cả các giải pháp trên nhưng tình trạng nóng bình không được cải thiện, hãy mang bình ắc quy đến trung tâm sửa chữa, bảo hành có kinh nghiệm chuyên môn để được kiểm tra và hỗ trợ xử lý triệt để.

KẾT LUẬN

Bình ắc quy bị nóng khi sạc là một tín hiệu cảnh báo rõ ràng về các vấn đề nghiêm trọng, từ sự lão hóa tự nhiên của bình, lỗi từ hệ thống sạc, đến thói quen sử dụng chưa đúng cách. Hiểu rõ 7 nguyên nhân gây nhiệt và hậu quả tiềm tàng như chai phồng, mất nước điện phân, hay thậm chí là cháy nổ, là bước đầu tiên để bảo vệ an toàn cho thiết bị và bản thân.

Luôn tuân thủ các kỹ thuật sạc an toàn và hành động rút sạc và tản nhiệt ngay lập tức khi phát hiện dấu hiệu bất thường sẽ giúp kéo dài tuổi thọ ắc quy và loại bỏ rủi ro không đáng có.

CÔNG TY TNHH CỬU HỘI

 Đường dây nóng: 036 905 5188

 Trang web: cuuhoi.vn

 Fanpage: Công Ty TNHH Cửu Hội

 YouTube: Ắc Quy Biết Tuốt

 TikTok: Ắc Quy Biết Tuốt 

 Trụ sở chính: Số 46 Lô D6 KDT Geleximco Lê Trọng Tấn, phường Dương Nội , quận Hà Đông, Hà Nội , Việt Nam

 Chi nhánh Sài Gòn: 512A Huỳnh Tấn Phát, Quận 7, Thành phố Hồ Chí Minh